Meningokokken typen en vaccins in Nederland 

Meningokokkenziekte wordt veroorzaakt door verschillende typen bacteriën (groepen A, B, C, W, X, Y en Z). Elk type komt in verschillende mate voor en vraagt om een andere aanpak. Hieronder een overzicht van de situatie per groep:

Groep A

  • Komt in Nederland niet voor.
  • In landen binnen de zogenaanmde 'meningitis belt' in Afrika leidde groep tot grote epidemieën.
  • Dankzij MenAfriVac, een samenwerking tussen o.a. PATH, WHO, Bill & Melinda Gates Foundationen het Serum Institute of India) is het aantal ziektegevallen sterk afgenomen.
    Inmiddels is MenAfriVac vervangen door Men5CV, een vaccin dat beschermt tegen vijf groepen: A, C, W, X en Y.
  • Informatie over vaccinatie tegen meningokokken ACWY

Groep B 

  • Van oudsher de meest voorkomende verwekker van meningokokkenziekte.
  • De meeste ziektegevallen zijn in de leeftijdsgroepen 0-4 jaar en 15-19 gevolg door 20-24; in 2023: 0-4 21%, 15-19 23%, 20-24 13%.
  • Sinds de vroege jaren 2000 is het aantal ziektegevallen gedaald, waarschijnlijk door natuurlijk verloop.
  • Er bestaat een vaccin tegen meningokokken B, maar dit is (nog) niet opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma.

Meer informatie over vaccinatie tegen meningokokken B.

 

Groep C

  • 2002: een plotselinge toename van ziektegevallen tot de introductie van een vaccin tegen groep C.
  • Na invoering van het vaccin daalde het aantal ziektegevallen sterk.
  • In 2018 is het C-vaccin vervangen door een combinatievaccin tegen de typen A, C, W en Y (MenACWY).
  • Informatie over vaccinatie tegen meningokokken ACWY

 

Groep W

  • Kwam tot 2015 weinig voor in Nederland
  • Vanaf oktober 2015 nam het aantal ziektegevallen toe. Tussen toen en maart 2019 werden 266 gevallen gemeld, waarvan 44 mensen overleden.
  • In mei 2018 is het MenC vaccin vervangen door MenACWY, ter bescherming tegen meerdere typen.
  • In oktober 2018 startte de vaccinatie van 14-jarigen, gevolgd door een vaccinatiecampagne in 2018 voor jongeren van 15-18 jaar.
  • Het aantal gevallen is sinds de vaccinatie sterk afgenomen, in 2023 betrof het 5 ziektegevallen.
  • Informatie over vaccinatie tegen meningokokken ACWY

 

Groepen E, X, Y en Z

  • Deze typen komin in Nederland incidenteel voor.
  • Groep Y liet in 2017 een toename zien; van gemiddeld 10 gevallen per jaar naar 24 in 2019.
  • Tegen groep Y wordt sinds 2018 gevaccineerd via het menACWY vaccin en nam het aantal ziektegevallen weer af. In 2023 betrof het 5 getroffenen.
  • Groep X veroorzaakt af en toe epidemieën binnen de Afrikaanse meningitis belt.
  • Met het nieuwe men5CV vaccin, ontwikkeld voor Afrikaanse landen door het Serum Institiute of India omvat ook groep X, naast A, C, W, Y. De hoop is dat uitbraken met X hiermee net zo succesvol kunnen worden bestreden als eerder die van groep A.

 

Van een menC naar een menACWY vaccin 

  • Sinds mei 2018 is het vaccin tegen meningokokken C vervangen door een vaccin dat beschermt tegen vier groepen: A, C, W en Y.
  • Let op: Let op: Kinderen die vóór mei 2018 zijn gevaccineerd met C, zijn niet beschermd tegen W, Y of A.
  • In oktober 2018 begon de vaccinatie van 14-jarigen met het nieuwe MenACWY-vaccin.
  • In 2019 volgde een eenmalige inhaalcampagne voor jongeren van 15 tot 18 jaar.
  • Informatie over vaccinatie tegen meningokokken ACWY

 

Waar komen de cijfers vandaan?

De verspreiding van meningokokkenziekte verloopt niet constant, maar in zogeheten ‘golven’. In sommige jaren zien we een duidelijke toename van het aantal ziektegevallen, gevolgd door een daling, om daarna weer te stijgen. Deze golfbewegingen zijn al sinds eind jaren ’50 goed zichtbaar, dankzij de nauwkeurige registratie van het Referentielaboratorium voor Bacteriële Meningitis. Zie de grafiek hieronder.

Een voorbeeld is de meningokokkenziekte veroorzaakt door type B. Tijdens de coronapandemie (2020–2022), toen mensen afstand hielden en sociale contacten sterk beperkt waren, daalde het aantal ziektegevallen aanzienlijk. Na de coronaperiode is er weer een stijging zichtbaar.

De impact van vaccinaties op deze golfbewegingen is onmiskenbaar. Zo laat de grafiek uit het jaarverslag van het Referentielaboratorium – verbonden aan Amsterdam UMC, locatie AMC – duidelijk zien hoe na de introductie van het meningokokken C-vaccin in 2002 het aantal ziektegevallen door type C sterk daalde. Hetzelfde geldt voor meningokokken W na de invoering van het MenACWY-vaccin in 2018.

Bron: Referentie Laboratorium voor Bacteriële Meningitis - AMC - Amsterdam

 

 

 

Submenu