Meningokokken (Neisseria meningitidis) bestaan uit diverse ‘familieleden’; de zogenaamde ‘serogroepen’. Voorbeelden van deze meningokokken serogroepen zijn A, B, C, W135, Y en Z.
In Nederland is gemiddeld tien procent van de bevolking drager van een meningokok. Verreweg de meeste ziektegevallen in Nederland worden de laatste jaren veroorzaakt door serogroep B. Serogroep C liet in de jaren 1999-2002 een stijging zien. Meningokokken W steeg vanaf 2015. Na invoering van een vaccin in 2018 tegen deze variant (een combinatievaccin meningokokken ACWY) neemt het aantal ziektegevallen weer af.
De meningokok veroorzaakt ongeveer twintig procent van alle gevallen van bacteriële meningitis in Nederland.
Piek in wintermaanden
Meningokokken serogroep B infecties worden het meest gezien in de wintermaanden. Het grootste aantal infecties vindt in het eerste kwartaal van het jaar plaats. Meningokokken W wordt gedurende het hele jaar gezien.
Aantallen meningokokkenziekte (hersenvliesontsteking en/of bloedvergiftiging)
- 2022: 79 ziektegevallen
- 2023: 122 ziektegevallen
- 2024: 147 ziektegevallen
Aantallen meningokokkenziekte door B
- 2022: 69 ziektegevallen waarvan 13 kinderen jonger dan 5 jaar en 29 in de leeftijd 15-19 jaar.
- 2023: 104 ziektegevallen waarvan 26 kinderen jonger dan 5 jaar en 25 in de leeftijd 15-19 jaar.
- 2024: 128 ziektegevallen. waarvan 37 kinderen jonger dan 5 jaar en 19 in de leeftijd 15-19 jaar.
(Bron Referentie laboratorium voor Bacteriële Meningitis, AMC, Amsterdam.)
Vaccinatie
Na invoering van een vaccin tegen meningokokken C komt deze vorm nog nauwelijks voor. Tegelijkertijd ontstond er met de invoering van de C vaccinatie een natuurlijke daling van het aantal gevallen van serogroep B.
In 2018 is een vaccin tegen meningokokken W opgenomen in het rijksvaccinatieprogramma: kinderen van 14 maanden en van 14 jaar ontvangen de vaccinatie.
Tegen groep B is sinds 2013 een vaccin beschikbaar, echter dit is (nog) niet opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma voor zuigelingen in Nederland. In zowel 2018 als 2022 heeft de Gezondheidsraad geadviseerd om dit vaccin niet op te nemen in het RijksVaccinatieProgramma. Meer informatie over het menB vaccin advies
Meningokokken A in Afrika
Serogroep A is een bekende veroorzaker in een aantal Afrikaanse landen. De meeste gevallen van meningokokkenmeningitis en sepsis betreffen kinderen. Via een grootschalige vaccinatiecampagne van de WHO en UNICEF wordt deze vorm van meningokokkenziekte teruggedrongen.
Meest gestelde vragen over meningokokken
Voor de meest gestelde vragen over meningokokken en vaccins zie: Meningokokken - vraag en antwoord